خودنمایی فناوری های بومی در بزرگترین گردهمایی محققان ایرانی/ از ناظران پرنده «نصیر» تا «کاووس» فضایی

هرچند بسیاری از دانشگاه‌ها برنامه‌های هفته پژوهش و فناوری را از ابتدای آذرماه آغاز کردند اما براساس برنامه ریزی صورت گرفته، برنامه‌های مرتبط با حوزه پژوهش با شعار «پژوهش و فناوری، پیشران تولید و دانش‌بنیان» از ۱۲ تا ۱۷ آذر ماه در سطح استانی برگزار شد. هفته پژوهش در سطح ملی نیز همزمان با افتتاحیه نمایشگاه‌های «ایران ساخت»، «دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار» و «تستا» با حضور وزیر علوم و معاون علمی و فناوری رئیس جمهور ۱۹ آذرماه آغاز شد و تا ۲۵ آذرماه ادامه دارد.

به گزارش سارنا به نقل از مهر، نمایشگاه پژوهش و فناوری ۱۴۰۱ از چندین جهت تفاوت‌هایی با نمایشگاه ۱۴۰۰ دارد؛ نخست اینکه با توجه به اینکه ۲ معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، آینده‌نگاری و آینده‌پژوهی را به عنوان مأموریت‌های خود دنبال می‌کنند، از این جهت غرفه‌هایی مجزا برای هوش مصنوعی، کوانتومی و متاورس در این نمایشگاه در نظر گرفته شده است. همچنین برای نخستین بار در یک رقابت کشوری، برخی از انجمن‌های علمی به نمایشگاه راه پیدا کرده اند و ۲۸ غرفه به آنها تعلق گرفته است تا دستاوردهای خود را عرضه کنند.

ارائه نیازهای فناورانه خارجی‌ها در نمایشگاه تقاضای ساخت و تولید ایرانی

یکی دیگر از ویژگی‌هایی که جشنواره امسال را با سال‌های گذشته متمایز می‌کند، حضور نمایندگانی از کشورهای خارجی در نمایشگاه تستا (تقاضای ساخت و تولید ایرانی) است؛ امسال نمایندگانی از کشورهای ازبکستان، ارمنستان، ترکیه و بوسنی در این نمایشگاه حضور دارند و نیازهای فناورانه خود را مطرح می‌کنند. مهدی پاکزاد رئیس دبیرخانه تستا به خبرنگار مهر می‌گوید: در مدت ۳ روز برگزاری نمایشگاه تستا تعداد ۴۰ تفاهم‌نامه میان طرف‌های ایرانی و نمایندگان این کشورها منعقد شده است و در کنار بخش بین‌المللی، دستگاه‌هایی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت نیرو نیازهای فناورانه خود را عرضه کرده‌اند.

از آن سو براساس آماری که در اختیار خبرنگار مهر قرار گرفته است، تعداد کل فناوری‌هایی که در بیست و سومین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار عرضه شده، یک هزار و ۷۰۰ فناوری بوده است که از این تعداد، ۲۴۸ فناوری مربوط به پارک‌های علم و فناوری و ۱۷۷ فناوری مربوط به مراکز رشد و مابقی مربوط به دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی است. همچنین در نخستین روز از نمایشگاه، ۳۰ فناوری منتخب رونمایی شد که از این تعداد، ۱۲ فناوری مربوط به پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد است. در نمایشگاه امسال ۲۴ دانشگاه، ۲۹ پارک علم و فناوری، ۴ مرکز رشد، ۲۳ مؤسسه تحقیقاتی و ۱۳ پژوهشگاه حضور داشتند.

یارانه تجاری سازی برای متقاضیان فناوری

همچنین امسال نیز به سیاق سال‌های اخیر، مشوق‌هایی برای متقاضیان فناوری در زمینه بهره‌گیری از فناوری‌های تولید داخل در نظر گرفته است که «یارانه تجاری سازی» نام دارد؛ امید رضایی فر، مدیر کل دفتر پشتیبانی امور فناوری و نوآوری وزارت علوم در گفتگویی که در حاشیه این نمایشگاه با مهر داشت، درباره این یارانه توضیح داد و گفت: این یارانه در قالب امضای تفاهم‌نامه میان طرف‌های عرضه و تقاضای فناوری در محل نمایشگاه اعطا می‌شود.

مدیرکل پشتیبانی امور فناوری و نوآوری وزارت علوم مبلغ این یارانه را ۱۰ میلیون تومان تا سقف ۵۰۰ میلیون تومان عنوان کرد و گفت: ۵۰ درصد تسهیلات یارانه‌ای به خریدار و ۵۰ درصد به فروشنده پرداخت می‌شود، ولی در صورتی که طرف خریدار مایل به دریافت این تسهیلات نباشد، به عنوان مشوق به شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور پرداخت می‌شود.

این مقام مسئول وزارت علوم تعداد تفاهم نامه‌های منعقد شده میان شرکت‌های مستقر پارک و صنایع را حدود ۲۰۰ مورد عنوان کرد و گفت: ارزش این قردادها ۱۶۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود که معاونت فناوری وزارت علوم، ۱۵ تا ۲۰ درصد مبلغ هر قرارداد را یارانه می‌دهد که در مجموع ۲۵ میلیارد تومان برای این قراردادها یارانه پرداخت کرده ایم.

خبرنگار مهر به منظور معرفی جدیدترین فناوری‌ها و دستاوردهای پژوهشی فناوران و محققان کشور در نمایشگاه حضور یافت و در گفتگوهای مجزا با محققان دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش بنیان و پارک‌های علم و فناوری در جریان جزئیات این دستاوردها، نحوه ساخت و کابردهای آن قرار گرفته است که مشروح آن را در این گزارش می‌خوانید:

فناوری‌های برگزیده هفته پژوهش؛ از کپسول فضایی کاووس تا پرنده‌های ناظر و بازرس نصیر

در بخش فناوری‌های منتخب، یک کپسول سرنشین دار که توسط پژوهشگاه هوافضا در نمایشگاه ارائه شده بود، رونمایی شد. کارشناس پژوهشی پژوهشگاه هوافضا که در نمایشگاه حضور دارد، به ارائه جزئیاتی از این کپسول می‌پردازد و به خبرنگار مهر می‌گوید: این کپسول ۷۰ درصد سرنشین دار «کاووس» نام دارد. این کپسول یک نمونه عملیاتی بوده که تمام تست‌ها بر روی آن انجام شده و از سه بخش اصلی سامانه بازیابی، محفظه دو پوسته سرنشین دار (که یک موجود زنده و یا فضانورد در این محل می‌نشیند) و سامانه خدمات تشکیل شده است.

وی با اشاره به اینکه بدنه این کپسول تمام آلومینیومی است، گفت: مأموریت این کپسول زیرمداری بوده و ارتفاع اوج آن ۱۳۵ کیلومتر است و برای ۴ دقیقه شرایط خارج از جو را تجربه می‌کند؛ یعنی ۴ دقیقه بالاتر از ۱۰۰ کیلومتر است. کل مأموریت حدود ۱۵ دقیقه است و بازیابی آن توسط دو چتر انجام می‌شود و از ۱۰ کیلومتر چتر اول کار می‌کند که کارکرد آن ترمزی است و در ۷ کیلومتری زمین، چتر دوم کار می‌کند که چتر اصلی است و با سرعت ۸ تا ۱۰ متر بر ثانیه بازیابی می‌شود.

این کارشناس پژوهشی پژوهشگاه هوافضا ادامه داد: تجهیزات الکترونیکی این کپسول، تجهیزات مخابراتی است و تمام تست‌های زمینی آن انجام شده و در نوبت پرتاپ قرار دارد. نوبت پرتاب هنوز مشخص نیست و هر زمان متولی این پرتابگر (وزارت دفاع) اعلام کند، ما آماده پرتاب هستیم. اگر این پرتاب موفقیت آمیز باشد، در فازهای بعد نمونه ۱۰۰ درصد این کپسول که قابلیت قرار گرفتن فضانورد را دارد، می‌توانیم بسازیم.

در غرفه دانشگاه خواجه نصیر ۲ دستاورد فناورانه به چشم می‌خورد و چندین دانشجوی جوان در حال پرزنت کردن این دستاوردها به علاقه مندان حاضر در نمایشگاه هستند. یکی از این دستاوردها، «پرنده ناظر نصیر» نام دارد که یک پهپاد عمود پرواز است. به سراغ یکی از این دانشجویان می‌روم تا درباره جزئیات این پرنده اطلاعاتی کسب کنم؛ سجاد قره جانلو دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مهندسی هوافضا دانشگاه خواجه نصیر درباره این پهپاد عمودپرواز می‌گوید: در این پرنده از موتور احتراقی استفاده شده و ۲ هزار و ۵۰۰ دلار هزینه موتورش است. ۲ لیتر ظرفیت سوخت دارد و وزن خود سازه، بدون در نظر گرفتن سوخت ۶ کیلوگرم است و می‌تواند ۵ کیلو بار و محموله با خود حمل کند.

این دانشجوی دانشگاه خواجه نصیر افزود: اگر ارتفاع تهران را هزار و ۲۰۰ متر در نظر بگیریم، می‌تواند هزار متر از سطح تهران بالا برود و با سوخت حداکثری، قابلیت این را دارد که بیشتر از ۴ ساعت در یک نقطه شناور و معلق بین زمین و آسمان بماند. در مقابل اغتشاشات جوی می‌تواند پایداری خود را حفظ کند و برای پروژه‌های عکس برداری، شناسایی، سم پاشی، دیده بانی و انتقال بعضی از اجسام مثل انتقال خون و یا امور اضطراری می‌تواند کاربرد داشته باشد.

وی افزود: این پنجمین نمونه ساخت این پهپاد است و در چند روز گذشته صندوق‌هایی حمایتی برای خرید آن اعلام آمادگی کرده اند؛ همچنین هر روز ۳- ۴ نهاد یا حتی شخص به صورت خصوصی برای خرید این پهپاد به ما مراجعه می‌کنند. هزینه تحقیقاتی این طرح ۱ میلیارد تومان بوده و در حال حاضر ۲۰۰ میلیون تومان برای این پرنده هزینه شده است.

کمی آنطرف در غرفه دانشگاه خواجه نصیر، یک پهپاد دیگر به نمایش درآمده است. نام این پهپاد «بازرس» نام دارد و از طریق هوش مصنوعی از سازه‌های مختلف عکسبرداری و یا بعضاً اقدام به ضبط فیلم می‌کند. با ارشیا صوری، سرتیم تیم هوشیار که زیر مجموعه دانشگاه خواجه نصیر فعالیت دارد، درباره این پروژه صحبت می‌کنم. صوری می‌گوید: ماهیت این پهپاد به این صورت است که داخل باکس خودش پرواز اتوماتیکی دارد و از مقر خودش بلند می‌شود و به طور اتوماتیک سازه‌های مختلف را اسکن کند؛ سازه می‌تواند نیروگاه، سد و یا پل‌ها باشد. بعد از اینکه پرواز خود را انجام داد روی آشیانه خود فرود می‌آید و تمام اطلاعات از طریق یک شبکه کدگذاری شده، به دست سرورهای ما می‌رسد و کار سیستم هوش مصنوعی ما شروع می‌شود.

این دانشجوی دانشگاه خواجه نصیر افزود: عکس‌های به دست آمده از پهپاد و یا فیلم‌ها کنار هم قرار می‌گیرند، یک اسکن و یا عکس سایر بزرگ از سازه را به ما می‌دهد. بعد از آن وارد سیستم نویز گیر یا سیستم پردازش تصویریر ما می‌شود. وقتی این خدمات را به یک شرکت یا شخص خاصی ارائه می‌دهیم، یک حساب کاربری تعریف می‌کنیم و دقایقی بعد از اینکه پهپاد پرواز خود را انجام داد تمام اطلاعات به دست آمده و تمام تحلیل‌های انجام شده روی حساب کاربری قرار می‌گیرد و کارشناس می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد. حتی این پهباد می‌تواند از طریق حساب کاربری برنامه ریزی پرواز داشته باشد مثلاً در یک ماه دو هفته یکبار یا مثلاً هفته‌ای یکبار پرواز را انجام دهد.

وی دقت این پهپاد را نسبت به نمونه مشابه خارجی آن دقیق‌تر دانست و گفت: نمونه خارجی این پهپاد از نظر دقت به پای این نمونه نمی‌رسد و دقتش در مساحت یابی و طول و عرض یابی تا میلی متر هم می‌رسد.

اکسیژن ساز نانویی مبتنی بر اینترنت اشیا

در بخش فناوری‌های منتخب نمایشگاه، یک محصول از دانشگاه فنی و حرفه‌ای ارائه شده است. این محصول یک دستگاه اکسیژن ساز مبتنی بر پروتکل‌های ارتباطی اینترنت اشیا و فناوری‌های نانو نام دارد و فناوری آن متعلق به سید محمد مهدی رضوی است. سحر صابری منش مسئول فنی یک شرکت دانش بنیان در نمایشگاه حضور دارد و درباره این محصول توضیح می‌دهد. او می‌گوید: این دستگاه اکسیژن ساز با توجه به قابلیت‌هایی که دارد، ثبت اختراع شده و نمونه داخلی و خارجی هم ندارد.

وی افزود: این دستگاه اپلیکیشن پزشک و بیمار را دارد و علائم حیاتی بیمار از جمله فشار خون و ضربان قلب از طریق اپلیکیشن به پزشک انتقال می‌دهد و در صورتی که اتفاقی بیفتد از راه دور، پزشک مطلع می‌شود. از فناوری نانو بر روی این دستگاه استفاده شده است و برای اینکه فردی که از این دستگاه استفاده می‌کند، در معرض بیماری‌های جدید و یا تشدید بیماری است این فناوری از این اتفاق جلوگیری می‌کند و هوای عاری از هرگونه میکروب را به دهان بیمار هدایت می‌کند.

صابری منش کاربرد و بازار هدف این دستگاه را بیمارستان‌ها، مراکز بهداشت و درمان، منازل و ویژه بیماران تنفسی و شیمیایی عنوان کرد و گفت: این دستگاه غیر از اینکه اپلیکیشن دارد، ریموت کنترل نیز دارد و نمایشگر آن کاملاً لمسی است و به ۳ زبان روز دنیا فارسی، انگلیسی و عربی سخنگویی دارد. در حال حاضر فقط یک نمونه از این دستگاه ساخته شده اما تا یکی دو هفته دیگر به تولید انبوه می‌رسد. خرید این محصول در بازار بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان برآورد شده است.

منحصر به فرد ترین غرفه دانشگاهی در بیست و سومین نمایشگاه هفته پژوهش، غرفه دانشگاه شهید بهشتی بود به طوری طراحی و نوع سازه این غرفه، آن را از سایر غرفه‌ها متمایز کرده بود؛ این سازه با معماری نوآورانه‌ای به همت محققان و دانشجویان دانشکده معماری و شهرسازی اجرا شده بود که در واقع رساله دکتری یکی از دانشجویان دانشکده مذکور بوده است.

در غرفه دانشگاه شهید بهشتی محصولات زیست فناورانه شامل محصولات دارویی، کیت‌های تشخیصی، انواع کشت بافت؛ عصاره‌های دارویی که در پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی و دانشکده علوم و فناوری زیستی در غرفه دانشگاه عرضه شده‌اند؛ هوش مصنوعی و نوآوری‌های حوزه IT از دیگر بخش‌های غرفه دانشگاه به شمار می‌رود. همچنین این دانشگاه دستاوردهای علمی و فنی انجمن‌های علمی و فنی مردم نهاد و نهادهای علمی وابسته به دانشگاه را به مناسبت سال جهانی علوم پایه و توسعه پایدار در غرفه دیگری به نمایش گذاشته است.

یکی دیگر از فناوری‌های نوظهور که در بیست و سومین نمایشگاه هفته پژوهش، فناوری و فن بازار ارائه شده است، «کنترل مگس میوه مدیترانه ای در باغات مرکب با استفاده از روش نابارورسازی حشرات SIT به صورت پایلوت» نام دارد. در این طرح پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای و سازمان انرژی اتمی ایران همکاری کرده اند. با کارشناس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای که در نمایشگاه حضور دارد، درباره این فناوری گفتگو کردم. او می‌گوید: این دستاورد استفاده از تکنیک «نابارورسازی حشرات» در راستای کنترل آفات به خصوص مگس میوه است که در مرکبات کاری‌های کشور سالیانه خسارت زیادی می‌زند.

وی افزود: در حال حاضر این مگس در ۲۵۰ هکتار از مرکبات کاری‌های شمال کشور رهاسازی شده و انشالا قرار است کارخانه تولید آن احداث شود تا برای کل کشور خدمات دهی داشته باشند. در این طرح از فناوری هسته‌ای عقیم سازی برای حشرات نر استفاده شده و وقتی این نوع مگس در محیط رهاسازی می‌شود، با حشرات ماده جفت گیری می‌کنند ولی اولاد آنها خاصیت باروری ندارند و به این صورت جمعیت حشرات کنترل می‌شود. این فناوری برای اولین بار است که TRL گرفته یعنی کاملاً قابلیت صنعتی شدن را دارد. با توجه به نتایج حاصل از تحقیقات آژانس بین المللی انرژی اتمی روی این حشره مشخص شده است که مؤثرترین روش‌های کنترل این آفت و به طور کلی مگس‌ها روش هسته‌ای نابارورسازی است.

یکی دیگر از فناوری‌های ارائه شده توسط فناوران دانشگاه ارومیه، طراحی و پیاده سازی «سیستم تشخیص خستگی راننده بر مبنای پردازنده توسعه یافته RIscV» نام دارد.

سیستم طراحی شده یک سیستم تشخیص خستگی راننده بر مبنای الگوریتم شبکه‌های عصبی پیچشی است؛ این سیستم به واسطه دوربینی که به آن متصل شده، قابلیت عکسبرداری از چهره راننده را دارا است و با استفاده از عکس‌های گرفته شده توسط دوربین مذکور سیستم می‌تواند وضعیت راننده را از نظر باز یا بسته بودن چشم و دهان بررسی کرده و وضعیت راننده را در حالت‌های عادی خواب آلوده و خواب طبقه بندی و توسط ال ای دی‌های موجود است روی دستگاه اعلام کند. حوزه کاربرد بازار هدف این فناوری صنعت خودروسازی است.

فناوری دیگری که پارک علم و فناوری خراسان شمالی و با حمایت یک شرکت دانش بنیان در نمایشگاه ارائه کرده است، «تولید شمش منیزیم» نام دارد؛ در این فرآیند جهت تولید فلز منیزیم که به فلز هزاره سوم مرسوم است، از ماده اولیه دولومیت استفاده می‌شود، این فرآیند به گونه‌ای طراحی شده که تمام خط تولید آن در داخل کشور ساخته می‌شود و نیازی به واردات تجهیزات وجود ندارد.

محصول نهایی شمش فلز منیزیم بوده که یک محصول کاملاً صادرات محور بوده که با توجه به انرژی بر بودن فرآیند و کم آب بودن، روش تولیدی مناسب با اقلیم ایران دارد. این شمش در صنایع خودروسازی کشتی سازی و هواپیما سازی کاربرد دارد.

کفش خورشیدی هوشمند

محصول قابل توجهی دیگری که در نمایشگاه ارائه شده، یک «کفش هوشمند برای افراد کم توان با قابلیت شارژ گوشی از طریق انرژی خورشیدی» است که حامی مالی اجرای طرح دانشگاه فنی و حرفه‌ای و مرضیه معین نجف آبادی ارائه کننده این فناوری بوده است.

این کفش هوشمند و خورشیدی قابلیت ارسال آلارم به شیوه‌های مختلف به انتخاب فرد را در صورت وجود مانع در فاصله تعریف شده را دارا است؛ یکی از شیوه‌های اطلاع رسانی به صورت لرزش است که این مورد برای استفاده فرد در مکان‌های شلوغ و پر هیاهو و همچنین برای استفاده افراد کم شنوا طراحی شده است.

ویژگی دیگر این کفش ارسال موقعیت مکانی افراد بوده و حتی در صورت افتادن فرد بر روی زمین هشداری روی گوشی از پیش تعیین شده می‌دهد و برای عدم ایجاد محدودیت در حین استفاده، این کفش با استفاده از انرژی خورشیدی کار می‌کند و با ذخیره این انرژی برای استفاده در شب نیز مناسب است. البته این تجهیز با شارژ گوشی هم قابل شارژ بوده و حتی گوشی همراه، تبلت و هدفون را شارژ می‌کند. لژ این کفش به صورتی طراحی شده که تجهیزات در نقاط فشار قرار نگرفته اند و هیچ آسیب و فشاری به تجهیزات و به پای وارد نمی‌شود، همچنین نوع بافت این کفش باعث جلوگیری از تعرق و خستگی پا دفع بوی بد پا جلوگیری از بیماری‌هایی همچون قارچ می‌شود.

ربات پرنده برای گرد افشانی باغات

۳ فناور از دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران محصولی با عنوان «ربات پرنده گرده افشان» را ارائه داده اند؛ این فناوری به این صورت است که با توجه به اینکه برخی از گیاهان و درختان در مزارع کشاورزی نیاز به گرده افشانی مصنوعی دارند، این کار معمولاً به صورت دستی و توسط کارگر انسانی انجام می‌شود و فناوری ارائه شده توسط این فناوران شامل یک ربات چهار ملخه مجهز به مخزن ذخیره گرده سیستم پاشش برای گرد افشانی و با باغات مانند درخت گردو است.

مدل سازی دینامیک، کنترل شبیه سازی جریان هوا و گرده به صورت نرم افزاری انجام شده و سپس ربات به طور کامل طراحی و ساخته شده است. عملکرد ربات در یک مزرعه گردو بررسی شده بعد از چند ماه افزایش بالای ۱۳۰ درصد محصول درختان گردوی جوان مشاهده شد.

محققان دانشگاه تربیت مدرس شبه استخوان ساختند

پژوهشگران دانشگاه تربیت مدرس موفق به ارائه محصول فناورانه ای با عنوان «تولید گرفت استخوانی کلاژن / کلسیم فسفات» شده اند؛ یکی از دانشجویان پژوهشگر این دانشگاه درباره این محصول به خبرنگار مهر توضیح می‌دهد و می‌گوید: شکستگی استخوان یکی از مشکلات اصلی سلامت عمومی بوده و نیاز برای بازسازی استخوان به موازات افزایش سن و جمعیت به سرعت رو به افزایش است. از طرفی دیگر سالانه تعداد زیادی از افراد و به خصوص در قشر مسن مشکلات ضایعات دیسک‌های بین مهره‌ای رخ می‌دهد که عوامل ایجاد کننده آن را عللی همچون افتادن ضربه سخت، کشش یا دررفتگی تشکیل می‌دهند که پژوهشگران دانشگاه تربیت مدرس برای این چالش راه حلی ارائه داده اند.

این دانشجوی دانشگاه تربیت مدرس افزود: کامپوزیتی ساخته شده که با هدف مهندسی بافت استخوان و به جهت ترمیم ضایعات ارتوپدی و دندانی طراحی شده است؛ این محصول خاصیت تحریک استخوان سازی و هدایت رشد استخوان را دارد که ساختار استخوان طبیعی انسان را شبیه سازی می‌کند. این محصول همچنین قابلیت شبیه سازی بافت استخوان، استخوان زائی و عروق زایی زیست سازگاری بالا با انعطاف پذیری بالا در فرم دهی و قابلیت ردیابی از طریق رادیوگرافی را دارد.

به گزارش مهر، فناوری‌هایی که در این گزارش به آن اشاره شد، تنها بخشی از دستاوردهای محققان ایرانی به شمار می‌رود که در بیست و سومین نمایشگاه هفته پژوهش خوش درخشیدند؛ بسیاری از جوانان و پژوهشگران فناور حاضر در این نمایشگاه خواستار حمایت سرمایه گذاران بخش خصوصی برای انبوه سازی و بیشتر دیده شدن خلاقیت و نوآوری‌های محصولاتشان بوده و چشم انتظار نمایندگانی از سازمان‌ها و نهادها برای عقد قرارداد بودند؛ برخی دیگر از فناوران اما خبر می‌دادند که محصولاتشان خریداری شده و درمرحله عقد قرار داد و در آستانه انبوه سازی قرار دارند.

امید است صنایع و شرکت‌های خصوصی با اتکا به دانش محققان ایرانی، با حمایت از محصولات فناورانه بومی گامی بلند در راستای تعمیق ارتباط دانشگاه و صنعت بردارند.

مهتاب چابوک